سرعت RAM
دسته بندی هاراهنمای خرید کامپیوتر توسط

آیا سرعت RAM فاکتور مهمی است؟

معمولا هنگام بررسی کانفیگ یک کامپیوتر یا لپ تاپ، وقتی به RAM می رسیم، ظرفیت و نسخه دیتا ریت دوگانه یا Dual Data Rate (DDR) آن مورد اشاره قرار می گیرد ولی ظاهرا اثری از سرعت رم به طور دقیق در آن وجود ندارد. تعریف سرعت رم چیست؟ چگونه محاسبه می شود و چه عواملی در سرعت رم موثر است؟

قطعا ظرفیت زیاد یک رم دلیلی بر سرعت زیاد آن نیست و اصولا ظرفیت با سرعت دو مساله کاملا متفاوت هستند. هرچند این مساله به نظر ساده می آید اما تجربه ای که من شخصا دارم این است که مفهوم سرعت در بررسی ها و تصمیم گیری برای خرید کمتر مورد توجه قرار می گیرد. در این نوشته سعی بر این است که نگاهی کلی و کاربردی به مفهوم سرعت در یک رم بپردازیم.

همچنین بررسی خواهیم کرد که سرعت بیشتر رم در کجاها به درد می خورد. آیا برای مثلا انجام یک بازی کامپیوتری سرعت رم اهمیت دارد؟ یا هنگامی که داریم یک کد را در یک برنامه محاسباتی اجرا می کنیم سرعت رم و ظرفیت آن هر کدام چه نقشی می توانند داشته باشند؟

سرعت یک رم چیست؟

هنگامی که به مشخصات یک رم نگام می کنید احتمالا به یک فرکانس برخورد خواهید کرد و همانگونه که احتمالا می دانید، این عدد به طور کلی نشانگر سرعت رم مورد نظر شماست اما این فرکانس مگاهرتزی که در واقع فرکانس clock پایه ای رم است، به تنهایی چیزی را کامل بیان نمی کند و تاحدی گول زننده نیز هست.

برای اینکه درک بهتری داشته باشیم که رم ما چقدر سریع است، باید به تاخیر CAS و فرکانس Clock به طور همزمان نگاه کنیم.

فرکانس کاری رم

فرکانس رم خارج از فرکانس کلاک سیستم کار می کند. (هرچند معمولا این فرکانس با سرعت رم اشتباه گرفته می شود در حالیکه این فرکانس بخشی از معادله سرعت است.) هر کدام از عملیات نوشتن یا خواندن روی رم، در یک سیکل انجام می شود. RAM در واقع با تعداد سیکل هایی که می تواند در یک ثانیه انجام دهد، سنجیده می شود.

به عنوان مثال اگر یک رم دارای مشخصه فرکانسی 3200MHz باشد، یعنی می تواند 3.2میلیارد سیکل کاری را در یک ثانیه انجام دهد و خب، واضح است که هر چقدر تعداد سیکل ها در یک ثانیه بیشتر باشد، حجم اطلاعات نوشته و فراخوانی شده بیشتر بوده و کاربر تجربه استفاده روان تری در استفاده از سیستم خواهد داشت.

معمولا ارتباط بسیار نزدیکی بین DDR بالاتر و سرعت کلاک رم وجود دارد که این مساله می تواند به راحتی در مقایسه DDR4، DDR3 و البته DDR5 و 6 دیده شود. حتما با عبارتی مثل 8GB DDR4-2400Mhz در مشخصات برخی لپ تاپ ها برخورد داشته اید. فرکانس کاری این رم 2400 مگاهرتز است. فرکانس های رم ها در DDR2، از 800 مگاهرتز شروع می شود و در DDR5، به 5200 مگاهرتز می رسد.

تاخیر CAS یا CAS Latency

Column Access Strobe Latency یا به همان تاخیر CAS که به اختصار CL گفته می شود، زمان تاخیر رم شما از دریافت یک دستور تا اجرای آن است. اعداد تایمیمگی که در یک لاگ از یک رم مشاهده می شود گاها به شکل اینگونه است:  15-15-17-35. و این اعداد چیزی نیستند جز تعداد سیکل هایی که رم برای پاسخ دادن  و اجرا کردن یک دستور مصرف کرده یا به عبارتی دیگر از دست داده است. نکته قابل توجه این است که RAM های با مگاهرتز بالاتر و با تاخیر CAS بیشتر می توانند از RAMهای با مگاهرتز پایینتر و تاخیر CAS کمتر، کندتر باشند.

اینجا جاییست که ممکن است شما را کمی به اشتباه بیندازد یا سردرگرم کند. برای این کار بهتر است اطلاعات را کمی ساده سازی  و فرمول بندی کنیم.

نکته قابل توجه این است که RAM های با مگاهرتز بالاتر و با تاخیر CAS بیشتر می توانند از RAMهای با مگاهرتز پایینتر و تاخیر CAS کمتر، کندتر باشند.

پیداکردن سرعت عملی RAM

همانگونه که توضیح دادیم، در محاسبه سرعت واقعی رم باید دوعامل تاخیر CAS و فرکانس کلاک RAM به طور همزمان مورد بررسی قرار گیرد. البته فرض را بر این میگیریم که تمام رم ها DDR هستند. یعنی دارای مسیر دوگانه.

DDR که فاکتور مهمی در سرعت رم است (و ما در اینجا فرض کردیم که تمام رم هایی که با آن سرو کار داریم DDR هستند)، به RAM هایی گفته می شوند که در یک سیکل دو بار دیتا را انتقال می دهند یعنی  در هر نیم پریود از یک سکل کلاک، یک بار.

در بررسی تاخیر CAS، همانگونه که اشاره شد چهار عدد، تایمینگ رم را مشخص می کند (به عنوان مثال 14-15-15-39) و ما اولین عدد را به عنوان مرجع استفاده می کنیم. اکنون با استفاده از فرمول زیر می توانیم سرعت دقیق RAM خود را محاسبه کنیم:

t=(f/2)*CL

در این فرمول t سرعت پردازش هر task در رم شما بر حسب نانومتر، CL تاخیر Cas (اولین عدد Log) و f فرکانس کلاک بر حسب هرتز است. به عنوان نمونه اگر فرکانس کارم رم را 3200MHz و مقدار CL را 14 در نظر بگیریم، t=8.8 نانو ثانیه به دست می آید.

رم بیشتر یا رم سریعتر؟

در حالت کلی اگر در موقعیتی هستید که بین انتخاب یک رم 8GB سریعتر و یک رم 16GB کندتر شک دارید، رم 16 را انتخاب کنید؛ به خصوص زمانی که هزینه برایتان مهم است. البته اگر بتوانید رم 16 با کیت پرسرعتی را انتخاب کنید که بهترین گزینه است اما هزینه های زیادی را بابت بهبود کارایی ناچیز پرداخت می کنید که تنها برای مقاصد high-end می تواند توجیه پذیر باشد.

سرعت رم و ارتباط آن با پهنای باند

سرعت رم به طور مجزا عملا در یک سیستم تنها یک حد یا سطح مشخص مربوط به همان یونیت رم است ولی آنچه به شدت روی سرعت رم در حالت کار در داخل یک سیستم تاثیر است فاکتور های مختلفی است از جمله به پردازنده و پهنای باند ارتباطی رم با آن.

پهنای باند به ظرفیت انتقال دیتا بین رم و CPU بر حسب bit per second یا Symbol per second اطلاق می شود که در واقع منظور پهنای باند کانال ارتباطی یا همان باس 64 پینی است. این ظرفیت طبق قانون شانون ذاتا دارای محدودیت است و امکان انتقال سریعتر از یک حد با هر نوع مدولاسیونی، نرخ BER با bit error rate را از حد آستانه قابل قبول بیشتر می کند. البته با پیشرفت مدولاسیون ها و پردازنده ها و کاهش اندازه آنها (نانومتری) ظرفیت باس افزایش می یابد. اینجاست که روی لبه تکنولوژی حرکت می کنیم.

پس حالا اهمیت سرعت قابل پشتیبانی پردازنده (که در مشخصات هر پردازنده ذکر می شود)، محدودیت پهنای باند کانال ارتباطی و سرعت رم و ارتباط آنها با یکدیگر و محدودیت هایی که می توانند بر هم اعمال کنند احتمالا روشن تر شده است. در واقع در نهایت سیستم روی یک سرعت بهینه کار خواهد کرد که تمام طرفهای درگیر را راضی کند! موارد زیر در تعیین پهنای باند موثر هستند:

  • فرکانس کلاک DRAM مربوط به رم
  • تعداد انتقال دیتا در واحد سیکل ساعت
  • باس رم
  • تعداد اینترفیس ها یا اسلات های رم

در مورد گزینه آخر کمی توضیح بیشتری بدهم که کاربردی تر است: مادربردها تعداد اسلات های رم متفاوتی ساپورت می کنند. درواقع اگر ما از دو اسلات به طور همزمان استفاده کنیم، در واقع پهنای باند دیجیتال باس را دوبرابر کرده ایم. به همین دلیل است که قاعدتا استفاده از دو رم مثلا 8 گیگابایتی بهتر از یک رم 16 گیگابایتی با مشخصات یکسان است. البته باید به یاد داشته باشیم که رم های DDR برخلاف SDRAM ها خودشان دو کاناله هستند.

در انتهای این بخش فکر می کنم محاسبه پهنای باند یک سیستم می تواند بسیار روشنگر باشد: فرض می کنیم دو رم DDR4 با فرکانس 2400MHz در دو کانال یا اسلات DDR نصب شده است. پهنای باند به این شکل محاسبه می شود:

پهنای باند  برابر است با 2400 ضرب در یک میلیون (برحسب هرتز) ضرب در 2 (به خاطر DDR بودن رم) ضرب در 64 (تعداد بیت های هز اسلات به رم به صورت سنتی) ضرب در 2 (تعداد اسلات های DDR که رم های ما در آن نصب شده) که برابر می شود با 614.4Gb/s.

آیا سرعت رم برای گیمرها اهمیت دارد؟

احتمالا با تبلیغاتی که رم های مخصوص گیمینگ را معرفی می کنند برخورد کرده اید. البته اگر گیمر باشید! رم های ویژه و پر سرعت برای بازی ها! حتی اگر یک گیمر حرفه ای باشید به گونه ای که حاضرید برای 5 یا 10 فریم در ثانیه بیشتر هزینه های گزافی بکنید باز هم جواب این سوال فرقی نمی کند. پاسخ این سوال “نه!” است.

به راحتی می توانید به نتایج بنچ مارکها مراجعه کنید و ببینید که سرعت رم تاثیر بسیار ناچیزی در فریم در ثانیه بازی های شما ندارند. برای آشنایی با کارکرد کلی Benchmarkها نیز می تواندی به این مقاله مراجعه کنید. پس به نظرم گول تبلیغات را نخورید و هزینه ها را صرف تهیه کارت گرافیکی و سایر اجزای مرتبط با یک سیستم گیمینگ خوب متمرکز کنید.

در چه مواقعی به رم با سرعت بالا نیاز داریم؟

ادامه دارد…

 

آشنایی با Benchmarkهای CPU
دسته بندی هاراهنمای خرید کامپیوتر توسط

راهنمای انتخاب CPU مناسب

راهنمای مقایسه CPU ها و کار با benchmark

Benchmark های CPU نقش بسیار مهمی در مقایسه و انتخاب پردازنده مناسب ایفا می کنند تا خیال شما از بابت اینکه پردازنده انتخاب شده می تواند بازی ها و نرم افزارهای مد نظر شما را بدون اشکال اجرا کنند، راحت باشد. در این مقاله سعی شده است اطلاعات لازم برای انتخاب درست پردازنده در اختیار شما قرار گیرد.

چندین راه برای قضاوت در مورد عملکرد و کارایی پردازنده ها وجود دارد. مقایسه اطلاعات فنی آنها با یکدیگر، نقطه شروع مناسبی است. اصولا یک پردازنده با تعداد coreهای فیزیکی بیشتر و سرعت clock بالاتر،کارایی بهتری در مقایسه با سایر CPUهای هم خانواده خود (پردازنده های هم نسل) دارند. خب این نوع مقایسه کار راحتی است اما اکثرا ما درگیر انواع پیچیده تر مقایسه هستیم؛ زمانی که نسل پردازنده ها یکی نیست.

مثلا اگر بخواهیم یک پردازنده بالا رده متعلق به دو یا سه نسل قبل را با یک پردازنده میان رده نسل جدید مقایسه کنیم یا هنگامی که بخواهیم بفهمیم یک پردازنده خاص امکان اجرای روان یک بازی یا برنامه ویژه را  دارد یا نه، کار اندکی مشکل تر می شود. برای اینکار بهتر است کمی از مبانی پایه ای اطلاعاتی Benchmark ها  منتشر می کنند، سر در بیاوریم.

مقایسه CPU ها زمانی پیچیده می شود که نسلها و سازنده ها متفاوت باشند. اینجا نتایج آنالیز Benchmarkها به کمک ما می آیند.

Benchmark پردازنده ها چیستند؟

Benchmarkها به شما اجازه مقایسه چند پردازنده را با شاخص ها و پارامترهای استانداری که تعیین شده است، میدهند. عملکرد هر پردازنده برای یک سری پارامترهای استاندارد، مورد تست و بررسی قرار گرفته و نتیجه معمولا به یک امتیاز، تعیین می گردد. استفاده از Benchmarkها در بسیاری موارد در تصیمیم گیری ما موثر است از جمله:

  • زمانی که یک دستگاه کامپیوتر رومیزی اسمبل می کنیم یا یک لپ تاپ جدید می خریم می توانیم توان و کارایی پردازنده آن را مورد بررسی دقیق قرار دهیم تا نیازهای ما را برطرف کند
  • قبل از اینکه تصمیم بگیریم که دستگاه خود را به روز رسانی کنیم
  • پس از اینکه سیستم خود را به روز رسانی کردیم و برای مشاهده و مرور تجارب کاربران با اجرای Benchmarkها
  • زمانی که تصمیم داریم Overclock کنیم می توانیم از یک برنامه مانند Intel® Extreme Tuning Utility (Intel® XTU) استفاده کنیم تا میزان بهبود را بعد از overclock ارزیابی نماییم.

اگر دوست دارید در نگاهی به نتایج یکی دو مقایسه کوتاه بین دو پردازشگر Intel Core i5 1235U و Ryzen 5 5625U بیندازید به این لینک سری بزنید.

ابزارها و تست های Benchmark پردازنده

Benchmarkها بر اساس تست هایی که انجام میدهند به دو دسته کلی تقسیم می شوند:

  •  Synthetic Benchmark
  •  Real-World Benchmark

 Synthetic Benchmark

زمانی از Benchmark های synthetic استفاده کنید که نیاز دارید یک مقایسه عمومی و سریع بین پردازنده ها انجام دهید. تست های synthetic، موارد مختلفی را در مورد پردازنده، شبیه سازی می کنند؛ رندرینگ سه بعدی، فشرده سازی فایل، وب گردی، محاسبات نقطه شناور و مواردی شبیه به این. بعد از اینکه عملکرد پردازنده در هر کدام از موارد، مورد تست و اندازه گیری قرار گرفت، اعداد حاصل به ضرایب وزنی مشخص و نه لزوما یکسانی، در نهایت منجر به استخراج یک عدد به عنوان امتیاز نهایی پردازنده می شود.

ین امتیاز نهایی “Synthetic” است چرا که تست هایی که برای محاسبات انجام شده است حاصل شبیه سازی پردازنده است به این معنی که به جای تست عملکرد پردازنده در یک برنامه خاص (مثلا یک برنامه تولید محتوای سه بعدی یا گیم) ، حجم task هایی که ممکن است برای اجرای آن برنامه خاص بر روی پرازنده load شود، شبیه سازی می گردد.

تست های synthetic، موارد مختلفی را در مورد پردازنده، شبیه سازی می کنند؛ رندرینگ سه بعدی، فشرده سازی فایل، وب گردی، محاسبات نقطه شناور و مواردی شبیه به این.

به عبارت دیگر، Benchmarkهای synthetic پیش بینی مطلقا دقیقی از عملکرد پردازنده ارائه نمی دهند اما همین اندازه کافیست تا به طور گسترده در مقایسه عملکرد پردازنده ها مورد استفاده قرار گیرند. به عنوان مثال:

  • PassMark که حجم سنگینی از عملیات ریاضی را تولید می کند تا فشار روی پردازنده را در مواقعی مانند فشرده سازی، رمزگشایی و غیره، شبیه سازی کند.
  • 3Dmark که توانایی سیستم در handle کردن گرافیک سه بعدی در اجرای بازی ها را مورد اندازه گیری قرار می دهد.
  • PCMARK10 که در مورد نحوه مواجهه سیستم با کارهای روزمره و جریان کاری عادی را بررسی و امتیاز دهی می کند.
  • Intel® Extreme Tuning Utility (Intel® XTU) که یک تست استرس CPUاست در شرایطی که آن را Overclock کرده و کارکرد آن را مونیتور می کند.

در مجموع نتایج حاصل از بنچ مارک های سنتتیک، از جهات مختلف پردازنده ها را مورد بررسی قرار می دهند و امکان مقایسه درستی دراختیار ما قرار می دهند.

Real-world Benchmark

از این بنچ مارکها زمانی استفاده می کنیم که پلن خاصی برای CPU در ذهنمان است یا برای استفاده از یک نرم افزار تخصصی به دنبال بهترین پردازنده هستیم و به همین دلیل به دقت بسیار زیادی در مورد شاخص های بهره وری پردازنده، نیاز داریم.

تست های عملکردی واقعی (Real-World)، با دادن حجم سنگینی از taskها به پردازنده و محاسبه زمان لازم برای اتمام این حجم پردازشی، محاسبه می شود. در واقع نتایج حاصل از این تست ها، وضعیت کارکرد پردازنده را در عمل و دنیای واقعی اندازه می گیرد. اگر زمانی سراغ این تست ها رفتید حتما در نظر داشته باشید که هر CPU به منظور (های) خاصی طراحی و ساخته شده اند.

به همین دلیل تست های مطرح در این بنچ مارکها اندازه گیری های تخصصی متفاوتی را پوشش می دهند:

  • Dropped Frames که در benchmarkهای تست استریم، تعداد فریم های از دست رفته را در هنگام encode کردن ویدیو محاسبه می کند.
  • FPS (Frame per Second-Video) که در تست های encoding ویدئو، تعداد فریم هایی که CPU قادر به کد کردن است را در ثانیه اندازه می گیرد.
  • FPS (Frame per Second-Game) که در تست های encoding بازیها، تعداد فریم هایی که CPU قادر به کد کردن است را در ثانیه اندازه می گیرد.
  • Frame time که مربوط به بنچ مارکهایی است که تست هایی در مورد shutter effect در بازی ها را اندازه می گیرد. فاصله بین دو فریم بر حسب میلی ثانیه معمولا ثابت نیستند و اثراتی مانند Shutter effect باید به حداقل ممکن برسند.
  • GB/s که در تست های رمزنگاری، میزان ورودی و خروجی دیتا را به بلوک رمزنگار، محاسبه می کند.
  • MIPS (million instructions per second) که در تست های مربوط به فشرده سازی دیتا، IMPS، تعداد دستورهای سطح پایین را که توسط CPU اجرا می شوند اندازه می گیرد.
  • Render Time که در بنچ مارک های تست Render، سرعت پردازنده شما را در فعالیت هایی مانند رندر کردن geometry، نورپردازی و بافت در تصاویر سه بعدی محاسبه می کند.

این دو نوع Benchmark، یعنی “سنتتیک” و “دنیای واقعی” در واقع مکمل هم هستند. بیشتر کاربران حرفه ای، ابتدا از بنچ مارکهای سنتتیک برای به دست آوردن یک دید کلی یا تصویر بزرگ و کامل از پردازنده مورد نظرشان، استفاده می کنند و سپس هنگامی که می خواهند در جزئیات کنکاش کنند، سراغ بنچ مارکهای دنیای واقعی می روند.

امتیاز تک هسته و چند هسته پردازنده (Single/Multi Core Scores)

پس از آنکه با انواع بنچ مارکها آشنا شدیم ضروری است که به کاریی تک هسته ای و چند هسته ای پردازنده نیز اشاره بکنیم. اگر سری به بنچ مارکها زده باشید، احتمالا نتایج تست ها را در دو بخش تک هسته ای و چند هسته ای ملاحظه کرده اید. هرچند بحث بسیار طولانی است اما تنها به تعریف کلی از این دو امتیاز، بسنده می کنیم:

امتیاز پردازش تک هسته

این امتیاز برای اجرای بازیها و برنامه هایی مهم و حائز اهمیت است که بسیار سبک، عمل threading را انجام می دهند. به عبارت دیگر به صورت عمده بخش اصلی بار پردازشی instruction ها بر عهده یک هسته است. به عنوان مثال بازی Frotnite از جمله این بازی هاست.

امتیاز پردازش چند هسته ای

این امتیاز برای اجرای بازیها و برنامه هایی مهم و حائز اهمیت است که بسیار سنگین و گسترده، عمل threading را انجام می دهند. به عبارت دیگر به صورت عمده بخش اصلی بار پردازشی instruction ها بین هسته های مختلف و بر اساس الگوریتم هایی توزیع می شود. به عنوان مثال بازی Battlefield از جمله این بازی هاست.

مقایسه عملکرد تک هسته و چند هسته ای دو پردازشگر i5-1235U و R5-5625U
مقایسه عملکرد تک هسته و چند هسته ای دو پردازشگر i5-1235U و R5-5625U

سخن پایانی

اگر با خواندن این متن علاقمند شده اید که سری به برخی از سایت های Benchmark بزنید من به هدفم رسیده ام، اما پیشنهاد می کنم اگر خیلی کاربر حرفه ای نیستید یا علاقه و نیازی به حرفه ای شدن ندارید به Benchmarkهای Synthetic بسنده کنید. نتیاج حاصل از آن برای اکثر کاربران بیشتر از کافیست! و شما را در بهترین انتخاب، بیشترین کمک را خواهد کرد.

ریسک خرید لپ تاپ دست دوم!
دسته بندی هاراهنمای خرید کامپیوتر توسط

10 ریسک در خرید لپ تاپ دست دوم!

10 ریسک در خرید لپ تاپ دست دوم!

آیا دقیقا می دانید که با خرید لپ تاپ دست دو یا کارکرده چه ریسک هایی را می پذیرید؟ آیا می توان اعتقاد داشت که خرید لپ تاپ دست دوم در حالت کلی مقرون به صرفه است؟ در این مطلب سعی می کنیم برای این سوالات پاسخ مناسبی را پیدا کنیم.

بازار لپ تاپ و به صورت کلی تجهیزات الکترونیکی بسیار وسیع و پیچیده است و همین پیچیدگی، در کنار پارامترهای شناخته و ناشناخته بسیار، گاها انتخاب را برای فردی که خرید می کند بسیار سخت کرده و اکثرا موجب گمراهی می شود. معمولا عامل تعیین کننده برای خریدار، قیمت محصول است. هرچند برای خریداران باتجربه تر، قیمت یک محصول با کیفیت و میزان بهره وری آن سنجیده می شود.

معمولا عامل تعیین کننده برای خریدار، قیمت محصول است. هرچند برای خریداران باتجربه تر، قیمت یک محصول با کیفیت و میزان بهره وری آن سنجیده می شود.

با توجه به وضعیت اقتصادی حاکم و افزایش نرخ ارز، مردم بیش از پیش به خرید لپ تاپ های دست دوم روی آورده اند چرا که قیمت به صرفه تری دارند اما آیا خرید یک لپ تاپ دست دوم واقعا به صرفه است؟ برای بررسی این سوال و یافتن پاسخ آن، این گزارش را تا انتها بخوانید. در این نوشته به صورت اجمالی موارد زیر بررسی می شوند:

  • تفاوت لپ تاپ دست دو و refurbished
  • لپ تاپ دست دو و چالش تغییر تکنولوژی
  • ریسک های خرید لپ تاپ دست دو
  • جمع بندی و نتیجه

1. تفاوت لپ تاپ دست دو و refurbished

لپ تاپ دست دو که به عنوان لپ تاپ کارکرده نیز شناخته می شود عموما به لپ تاپی گفته می شود که حداقل یکبار فروخته شده و صاحب آن بنا به دلایلی می خواهد آن را بفروشد. شاید به این خاطر که به لپ تاپ به روزتر و سریعتری نیاز دارد یا اینکه با ایراد خاصی مواجه شده و نمی تواند به راحتی آن را حل کند.

لپ تاپ refurbished  که به نام های ریفر، reconditioned یا remanufactured هم شناخته می شود، لپ تاپی است که صاحب قبلی آن پس از استفاده آن را به دلیل مشکلی که با آن مواجه بوده (با استفاده از گارانتی) یا به علت تغییر نیازهایش، به شرکت عودت می دهد. پس می توان گفت که هر لپ تاپ کارکرده ای refurbished نیست اما هر لپ تاپ refurbished ای لااقل کمی کار کرده و اقلا جعبه آن باز شده است. جا دارد که تفاوت های لپ تاپ دست دو و refurbished را لیست کنیم. البته این لیست تقریبا برای تفاوت لپ تاپ دست دو با نو نیز صادق است.

فروشنده:

لپ تاپ دست دو معمولا توسط آخرین یوزر (با استفاده از پلتفورم های فروش دست دو اینترنتی) و یا برخی مغازه ها فروخته می شوند. این مغازه ها معمولا لپ تاپ های دست دو را به صورت پالتی و در مزایده هایی خریداری می نمایند. اما لپ تاپ refurbished معمولا توسط نماینده گان سازنده محصول یا retailerها فروخته می شود.

قیمت:

در اکثر مواقع قیمت لپ تاپ دست دوم از قیمت لپ تاپ refurbished هم رده خود پایینتر است مگر موارد بسیار خاص.

گارانتی و خدمات پس از فروش:

تقریبا تمام محصولات refurbished، با گارانتی وارد بازار می شوند که البته طول مدت زمان گارانتی می تواند بین 90 روز تا 3 سال باشد! این زمان بسته به این است که عملیات refurbishing توسط چه کسی (شرکتی) انجام شده و فروشنده چه کسی است. مواردی مانند عمر دستگاه (سال ساخت) و category مربوط به refurbishing هم در این زمان موثر است. در مورد دستگاه های دست دو، غالبا گارانتی وجود ندارد یا به صورت محدود و همان زمان باقی مانده از گارانتی اولیه است.

سلامت ظاهری و یونیت ها:

  • قاعدتا دستگاهی که در جای معتبری refurbished شده، از نظر ظاهری تفاوتی با یک دستگاه نو ندارد. چه در بسته بندی و چه در شکل ظاهری دستگاه. در پروسه refurbishing، تمام قطعات و یونیت های آسیب دیده تعمیر یا تعویض می شوند و اطمینان حاصل می شود که دستگاه به صورت کاملا دقیق و بدون ایراد کار می کند.
  • در اکثر مواقع در طی پروسه نوسازی که همان refurbishing است، دستگاه با وسواس تمیز می شود، کلید ها و صفحات رویی دستگاه تعویض می شوند به شکل اولیه بسته بندی می گردد. البته همه اینها بسته به اعتبار شرکت انجام دهنده این کار است. در مورد لپ تاپ های دست دو، دستگاه همانگونه که هست فروخته می شود و  سلامت آن بستگی به سلیقه صاحبان قبل و البته میزان کارکرد آن دارد.

تجهیزات جانبی:

بسته به فروشنده، معمولا دستگاه های refurbished، تمام لوازم و تجهیزات جانبی را در بسته بندی قرار می دهند. حتی جعبه بسته بندی نیز تازه می شود و کابل ها، مبدل AC و باتری دستگاه نو می شود. دفترچه راهنما و سایر لوازم جانبی مانند قلم یا موس در صورت ارائه شدن در بسته اصلی کارخانه، در جعبه محصول قرار می گیرد. در مورد لپ تاپ دست دو وجود جعبه و شارژر و باتری سالم و سایر تجهیزات بستگی به دقت نگهداری توسط صاحب قبلی آن است.

2. لپ تاپ دست دو و چالش تغییر تکنولوژی

دنیای دیجیتال و الکترونیک جایی است که ما هر سال با تکنولوژی جدید، نسل جدید، نسخه جدید و قابلیت جدید در آن روبرو هستیم. حتی در برخی موارد این تغییرات به کمتر از سال نیز رسیده و به صورت فصلی محصولات جدید توسط سازنده های بزرگ رونمایی می شوند. هرچند برخی از این رو نمایی ها جنبه تجاری دارند اما واقعیت تغییرات سریع در تکنولوژی را نمی توان کتمان کرد. در حال حاضر نسل 12 و 13 پردازنده های اینتل و نسل 7000 پردازنده AMD، با مصرف توان پایین، چیزی است که به وفور بر روی لپ تاپ های سال 2023 تعبیه می شوند و قطعا تا چند ماه دیگر ارتقاء خواهند یافت.

طبق آماری که توسط متخصصین در زمینه IT منتشر شده (گوگل کنید!)، میانگین زمانی که یک فرد از یک لپ تاپ استفاده می کند حدود 3 تا 5 سال است. به عبارتی دیگر، عموما لپ تاپ های دست دوم موجود در بازار میانگین عمر 4 سال را طی کرده اند. البته این میانگین برای بازار ایران تقریبا 6 سال است. یعنی در حالت کلی، هنگامی که اقدام به خرید یک لپ تاپ دست دوم می کنید برای خرید یک تکنولوژی مربوط به 4 سال پیش پول می دهید. آیا این، کار درستی است؟

با توجه به اینکه این لپ تاپ های مسن خارج از خط تولید هستند، قیمت نو آنها وجود ندارد و قیمت دست دوم تنها توسط فروشندگان و بر اساس بسیاری پارامتر تعیین می شود. باید به این نکته هم توجه کرد که وقتی یک لپ تاپ می خرید، (چه نو و چه دست دو) یعنی قصد دارید مثلا به مدت 3 سال یا بیشتر از آن استفاده کنید. یعنی در انتهای دوره استفاده شما از یک دستگاه کارکرده، با یک لپ تاپ 7 یا 8 ساله مواجه خواهید بود. (البته اگر کمی خوش شانس باشید و لپ تاپ دست دوتان تا آن موقع کار کند!) در آن موقع قطعا این لپ تاپ تقریبا هیچ قیمتی نخواهد داشت.

پس اگر به دنبال استفاده از نرم افزارهای جدید، افزونه های جدید، ساپورت توسط سازندگان، امکانات به روزتر و البته سخت افزار مناسبید خرید لپ تاپ دست دو عموما پاسخگوی نیازهای تکنولوژیک شما نخواهد بود.

اگر به دنبال استفاده از نرم افزارهای جدید، افزونه های جدید، ساپورت توسط سازندگان، امکانات به روزتر و البته سخت افزار مناسبید خرید لپ تاپ دست دو عموما پاسخگوی نیازهای تکنولوژیک شما نخواهد بود.

3. ریسک های خرید لپ تاپ دست دو

  • گارانتی ندارد.
  • دارای باتری ضعیف یا خراب است.
  • تجهیزات جانبی ناقص یا معیوب  (قلم، موس، کیف و غیره)
  • آداپتور ممکن است اصلی نباشد.
  • سیستم ممکن است آلوده به بد افزار یا ویروس هایی باشد که برای داده های شما خطرناک باشند.
  • برخی از یونیت ها و قطعات در لپ تاپ دارای عمر مفید و عمر موثر هستند. یعنی زمانی که شما لپ تاپ 4 ساله ای را می خرید ممکن است این لپ تاپ تا 6 ماه یا یک سال بعد مشکلاتی برایش پیش بیاید. مثلا سیستم خنک کننده و فن های داخلی، صفحه نمایش و رنگ پیکسل ها یا بک لایت، دکمه های کیبورد و تاچ پد، هارد درایو، سی دی رام (در صورت وجود) و حتی مادربرد لپ تاپ در لیست این یونیت ها قرار می گیرند. فاجعه از دست دادن هارد درایو بر کسی پوشیده نیست.
  • پس از به طور میانگین 3 سال استفاده از یک لپ تاپ دست دو تیپیکال 4 ساله، هنگامی که شما یک لپ تاپ 7 یا 8 ساله دارید تقریبا نمی توانید آن را بفروشید.
  • ممکن است سرقتی باشد.
  • در صورت تعمیر شدن قبلی، کیفیت تعمیر و ارتقاء مشخص نیست.
  • و تاثیر کارکرد طولانی  نیمه هادی ها.

در مورد گزینه آخر باید توضیحات بیشتری بدهیم. از نظر تئوری و به طور خلاصه، سرعت یک CPU بر اثر مرور زمان و ساعت کارکرد نباید کاهش پیدا کند. به عبارتی تا زمانی که ارتباطات میکرو ترانزیستورهایی که روی سیلیکون در پروسه فوتولیتوگرافی،  etech شده اند، برقرار باشد سرعت نامی پردازنده و هر یونیت الکترونیکی دیگر نباید تغییر کند. اما مساله این است که در عمل اتفاق دیگری می افتد.

CPU کلاک اصلی خود را از یک یونیت خارجی دیگر تامین می کند که به آن اسیلاتور کریستالی می گوییم. در واقع تا زمانی که اسیلاتور بتواند کلاک مورد نظر مدارات سیلیکونی CPU را تامین کند نباید شاهد کاهش سرعت محسوس باشیم اما شرایط محیطی با گذشت زمان روی عملکرد خنک کنندگی یونیت ها تاثیرمنفی می گذارد. حتی لایه های میکرونی گرد و غبار و اکسیداسیون و نیز کیفیت بد چسب های به کار رفته و عوامل دیگر عملکرد حرارتی را کاهش داده و این امر باعث کند شدن سیستم می شود. به یاد داشته باشید که حتی وسواسی ترین افراد هم در عمل تا حدی می توانند یک لپ تاپ را تمیز نگه دارند.

4. نتیجه گیری

به جای نتیجه گیری ترجیح می دهم یک نمونه از بازار ایران را بررسی کنیم. قیمت یک لپ تاپ دست دوم خوب و بدون اشکال ظاهری و سخت افزاری Dell مدل Latitude 5580 با پردازشگر intel Core i5-7200U و رم 8 گیگابایت DDR4، گرافیک اینتل و ظرفیت داخلی 128GB، صفحه نمایش 15.6 اینچی مات HD و وزن 1.9 کیلوگرم حدود 16.8 میلیون تومان قیمت خورده است.

در همان تاریخ قیمت یک لپ تاپ نو (بدون گارانتی) و با جعبه باز برند لنوو مدل 15dw با پردازشگر Core i5 1135G7 و رم 8 گیگابایت DDR4، و گرافیک GeForce Mx 350-2GB و  ظرفیت داخلی 128GB SSD و 1TB HDD، صفحه نمایش 15.6 اینچی مات FHD حدود 27.6 میلیون تومان قیمت دارد.

شما برای خرید دستگاه نو و تقریبا به روزتر نسل 11 سری G، حدود 11 میلیون تومان بیشتر از یک نسل 7 سری U هزینه می دهید. یعنی 65 درصد هزینه بیشتر و این به نظر تفاوت قابل ملاحظه ایست. حتی اگر همه ریسک های خرید لپ تاپ دست دو را نادیده بگیریم، یعنی فقط قیمت مد نظر باشد می توانیم محاسبات را به این شکل ادامه دهیم؛

فرض کنید چهارسال دیگر قصد تعویض لپ تاپ خود را داشته باشید. لپ تاپ نسل 11 شما حدود 16 میلیون تومان ارزش خواهد داشت در حالی که به سختی قادر به فروش لپ تاپ نسل 7 خواهید بود. اثر تورمی و نرخ ارز به دلیل اینکه محاسبات در یک مقطع زمانی انجام میشود حذف می گردد. به این مفهوم که 4 سال دیگر ارزش لپ تاپ نسل 11 شما به اندازه ارزش یا قدرت خرید 16 میلیون فعلی خواهد بود.

با این تفاسیر شما در واقع یک لپ تاپ به روزتر را 27.6 میلیون تومان خریدید که حدود 16 میلیون تومان آن قابل برگشت است. یعنی حتی ارزانتر از یک نسل 7 دست دو.

قیمت هایی که بررسی شده اند دقیقا در یک تاریخ و از فروشگاه های معتبر استخراج شده است. باقی نتیجه گیری ها با خودتان.

منابع:

https://spectrum.ieee.org/semiconductors/processors
https://itsizer.com